MANILA — Nagsusumikap ang mga awtoridad sa India na pigilan ang isang pambihirang pagsiklab ng Nipah, isang virus na kumakalat mula sa mga hayop patungo sa mga tao na nagdudulot ng nakamamatay na lagnat na may mataas na dami ng namamatay.
Narito ang alam natin sa ngayon:
Ano ang Nipah virus?
Ang mga paglaganap ay bihira ngunit ang Nipah ay nakalista ng World Health Organization (WHO) — kasama ang Ebola, Zika at Covid-19 — bilang isa sa ilang mga sakit na karapat-dapat sa priyoridad na pananaliksik para sa kanilang potensyal na magdulot ng isang pandaigdigang epidemya.
Ang Nipah ay karaniwang kumakalat sa mga tao mula sa mga hayop o sa pamamagitan ng kontaminadong pagkain, ngunit maaari rin itong direktang maipadala sa pagitan ng mga tao.
Ang mga fruit bat ay ang mga likas na tagapagdala ng virus at natukoy na ang pinaka-malamang na sanhi ng mga kasunod na paglaganap.
Kasama sa mga sintomas ang matinding lagnat, pagsusuka at impeksyon sa paghinga, ngunit ang mga malubhang kaso ay maaaring may mga seizure at pamamaga ng utak na nagreresulta sa isang pagkawala ng malay.
Walang bakuna para sa Nipah.
Ang mga pasyente ay may dami ng namamatay sa pagitan ng 40 at 75 porsiyento depende sa tugon ng pampublikong kalusugan sa virus, sabi ng WHO.
Hinimok ng isang dalubhasa sa mga nakakahawang sakit noong Biyernes ang publiko na kumunsulta sa doktor kung sila ay nakakaranas ng parehong lagnat at matinding sakit ng ulo.
“Maiisip mo na lang kung mayroon kang impeksyon na nagiging sanhi ng pamamaga ng utak, maaari din itong makaapekto sa iba pang mga function ng mga organo, partikular ang puso, at ang mga baga,” sabi ni Dr. Rontgene Solante.
“Walang antiviral, gamot dito na puwedeng maka-save ng life and that is the reason why mataas ang mortality. At the moment, wala rin tayong bakuna pangontra sa Nipah virus,”sinabi niya.
Ang trangkaso, COVID-19, at Nipah ay maaaring magdulot ng lagnat. Ngunit ang trangkaso at COVID ang higit na nakakaapekto sa respiratory tract, habang tinatarget ng Nipah ang rehiyon ng utak.
“Ibig sabihin, hindi ka dadaan doon sa pag-ubo, hindi ka dadaan sa naramdaman natin kagaya sa COVID na nahihirapan huminga,”sinabi niya.
“This one is maglagnat ka lang, tapos 2 to 3 days humihina na yung… sensory mo and natutulog ka na lang and that is it. Huminto na yung paghinga mo and yung cardiovascular function,”sinabi niya, “Encephalitis at meningitis – ang mga iyon ay nakamamatay.”
Ano ang nangyari sa mga nakaraang paglaganap?
Ang unang pagsiklab ng Nipah ay pumatay ng higit sa 100 katao sa Malaysia at nag-udyok sa pagtanggal ng isang milyong baboy sa pagsisikap na mapigil ang virus.
Kumalat din ito sa Singapore, na may 11 kaso at isang namatay sa mga manggagawa sa slaughterhouse na nakipag-ugnayan sa mga baboy na inangkat mula sa Malaysia.
Simula noon, ang sakit ay pangunahing naitala sa Bangladesh at India, kung saan ang parehong mga bansa ay nag-uulat ng kanilang mga unang paglaganap noong 2001.
Pinasan ang Bangladesh sa mga nakalipas na taon, na higit sa 100 katao ang namamatay sa Nipah mula noong 2001.
Dalawang maagang paglaganap sa India ang pumatay ng higit sa 50 katao bago sila nakontrol.
Ang katimugang estado ng Kerala ay nagtala ng dalawang pagkamatay mula sa Nipah at apat na iba pang nakumpirma na mga kaso mula noong nakaraang buwan.
Isinara ng mga awtoridad doon ang ilang paaralan at nagsagawa ng mass testing.
Ito ay nagmamarka ng ikaapat na naitalang sunod-sunod na kaso ng Nipah sa Kerala sa loob ng limang taon. Ang virus ay pumatay ng 17 katao sa unang pagkakataon noong 2018.
Nagawa ng estado na tanggalin ang mga nakaraang paglaganap sa loob ng ilang linggo sa pamamagitan ng malawakang pagsusuri at mahigpit na paghihiwalay sa mga nakikipag-ugnayan sa mga pasyente.
Ang mga virus ba ng hayop-sa-tao ay nagiging mas madalas?
Sa unang paglitaw libu-libong taon na ang nakalilipas, ang mga zoonoses — mga sakit na maaaring maisalin mula sa mga hayop patungo sa mga tao — ay dumami sa nakalipas na 20 hanggang 30 taon.
Ang paglago ng internasyonal na paglalakbay ay nagbigay-daan sa kanila na kumalat nang mas mabilis.
Sa pamamagitan ng pagsakop sa lalong malalaking lugar ng planeta, sabi ng mga eksperto, ang mga tao ay nag-aambag din sa pagkagambala sa ecosystem at pinapataas ang posibilidad ng mga random na mutasyon ng virus na naililipat sa mga tao.
Ang industriyal na pagsasaka ay nagdaragdag ng panganib ng mga pathogen na kumakalat sa pagitan ng mga hayop habang ang deforestation ay nagpapataas ng pakikipag-ugnayan sa pagitan ng wildlife, alagang hayop at tao.
Sa pamamagitan ng paghahalo ng higit pa, ang mga species ay magpapadala ng kanilang mga virus nang higit pa, na magsusulong ng paglitaw ng mga bagong sakit na posibleng maisalin sa mga tao.
Ang pagbabago ng klima ay magtutulak sa maraming hayop na tumakas sa kanilang mga ecosystem para sa mas matitirhan na mga lupain, isang pag-aaral na inilathala ng siyentipikong journal na Nature na nagbabala noong 2022.
Ayon sa mga pagtatantya na inilathala sa journal Science noong 2018, mayroong 1.7 milyong hindi kilalang mga virus sa mga mammal at ibon, 540,000-850,000 sa kanila ay may kapasidad na makahawa sa mga tao.
— Sa mga ulat mula sa Agence France-Presse;
